توزیع مکانی خشکیدگی درختان بلوط در ارتباط با ویژگی های مورفولوژیک درختان در جنگل های زاگرس، کرمانشاه

سابقه و هدف: یکی از مشکلات اساسی در جنگل های زاگرس، پدیده ی خشکیدگی درختان بلوط است. بحران خشکیدگی در این درختان، نمود عینی پدیده ی زوال بوم-سازگان جنگلی زاگرس است. در تحقیقات مختلف بیان شده که خشکیدگی تاجی اولین پدیده ای است که در نتیجه ی واکنش درخت به تنش های محیطی ظاهر می شود و مهمترین شاخص برای ارزیابی سلامت درختان و آگاهی از وضعیت خشکیدگی آنها می باشد.. از طرفی شناخت الگوی توزیع مکانی خشکیدگی و ارتباط مکانی آن با ویژگی های درختان، جهت مدیریت مناسب پدیده خشکیدگی اهمیت بسیار دارد. هدف این تحقیق، بررسی الگوی توزیع مکانی خشکیدگی در درختان بلوط و تحلیل رابطه مکانی آن با ویژگی های درختان در بخشی از توده های جنگلی کرمانشاه می باشد.مواد و روش ها: در محدوده جنگلهای گهواره در استان کرمانشاه، 67 قطعه نمونه مربعی به مساحت 400 مترمربع با استفاده از شبکه آماربرداری 100×100 متر برداشت شدند. در هر قطعه نمونه درصد خشکیدگی(درصد درختان خشکیده در پلات)، ویژگی های درختان دارای خشکیدگی از جمله قطر، ارتفاع، قطر متوسط تاج، متوسط سطح تاج پوشش و تعداد جست و تعداد درختان سالم و سطح تاج پوشش آن ها یادداشت گردید. همبستگی بین میزان خشکیدگی و ویژگی های درختان دارای خشکیدگی و درختان سالم با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون بررسی شد. بررسی همبستگی مکانی نیز با استفاده از روش های زمین آماری(واریوگرام) صورت گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که میزان خشکیدگی با ویژگی های درختان از جمله قطر، ارتفاع، قطر متوسط تاج، درصد تاج پوشش و تعداد جست ارتباط مثبت و معنی داری دارد.. همچنین بین میزان خشکیدگی و ویژگی درختان سالم از جمله تعداد درختان سالم و متوسط سطح تاج پوشش آنها ارتباط منفی و معنی دار وجود دارد. مطالعه واریوگرام ها بیانگر این است که همه متغیرها به جز تعداد جست درختان دارای خشکیدگی، دارای ساختار مکانی مشخص می باشند. نتیجه گیری: به طور کلی همه متغیرها به جز تعداد جست درختان خشکیده دارای الگوی توزیع مکانی مشخص و پیوستگی مکانی متوسط هستند. تجزیه و تحلیل ساختار مکانی ارتفاع، قطر، قطر متوسط تاج، سطح تاج و درصد سطح تاج درختان نشان می دهد که واریانس مؤلفه ی ساختاری بر واریانس مؤلفه ی تصادفی غلبه دارد. دامنه تأثیر متغیرهای مورد بررسی در محدوده های نسبتا بزرگ رخ داده است که دلالت بر ساختار مکانی گسترده، پراکنش یکنواخت و در حقیقت پیوستگی مکانی بیشتر در مقادیر متغیر مورد نظر دارد. شباهت در دامنه تأثیر میزان خشکیدگی و ویژگی های درختان دارای خشکیدگی(قطر، ارتفاع، قطر متوسط تاج، متوسط سطح تاج پوشش و درصد تاج پوشش) و همچنین همبستگی مثبت و معنی دار بین آن ها، بیانگر ارتباط مکانی نزدیک بین میزان خشکیدگی و ویژگی های درختان دارای خشکیدگی است. با توجه به همبستگی منفی و معنی دار بین میزان خشکیدگی و ویژگی درختان سالم(تعداد درختان و متوسط سطح تاج پوشش)، می توان اظهار داشت که تغییرپذیری مکانی ویژگی درختان سالم، میزان خشکیدگی را به طور عکس تحت تأثیر قرار می دهد.